Τελευταίες τάξεις Δημοτικού: Πώς βρίσκουμε την ισορροπία ανάμεσα σε παιχνίδι, μελέτη και προετοιμασία για Πρότυπα & Ωνάσεια

Οι τελευταίες τάξεις του Δημοτικού είναι μια γέφυρα ανάμεσα στο παιδικό παιχνίδι και τις πιο απαιτητικές σχολικές χρονιές του Γυμνασίου.

Αυτό το άρθρο απευθύνεται σε γονείς με παιδιά στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού (Δ'–Ε'–ΣΤ') που αναζητούν ισορροπία ανάμεσα σε σχολείο, παιχνίδι, δραστηριότητες και προετοιμασία για Πρότυπα & Ωνάσεια Γυμνάσια. 

Πολλοί γονείς νιώθουν πως πρέπει τώρα να γίνουν όλα: ξένες γλώσσες, αθλήματα, μουσική, ρομποτική, προετοιμασία για Πρότυπα ή Ωνάσεια και κάπου εκεί το παιδί χάνεται μέσα σε ένα πρόγραμμα ενηλίκου.

Στόχος αυτού του άρθρου είναι να βάλουμε σε μια σειρά τις προτεραιότητες και να δούμε πώς μπορεί να υπάρξει μια υγιής ισορροπία.

1. Τι χρειάζεται πραγματικά ένα παιδί στο τέλος του Δημοτικού;

Πριν μιλήσουμε για επιτυχίες, εξετάσεις και προετοιμασία, αξίζει να θυμηθούμε τα βασικά που χρειάζεται ένα παιδί 10–12 ετών:

• Παιχνίδι (ελεύθερο, όχι μόνο οργανωμένο).
• Κίνηση και άθληση.
• Σταθερό σχολικό ρυθμό και μελέτη με μέτρο.
• Ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους του.
• Ήρεμο μυαλό και αίσθηση ότι "τα προλαβαίνω".

Αν αυτά λείπουν, όποια επιτυχία σε εξετάσεις χάνει την αξία της.

2. Παιχνίδι: δεν είναι "χάσιμο χρόνου"!

Το παιχνίδι στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού συχνά υποτιμάται: "Τώρα πρέπει να σοβαρευτείς", "δεν είναι ώρα για παιχνίδια" κ.λπ.

Μέσω του παιχνιδιού:

• το παιδί ξεκουράζει τον εγκέφαλό του,
• επεξεργάζεται τις δυσκολίες της ημέρας,
• αναπτύσσει φαντασία, κοινωνικές δεξιότητες και αυτοπεποίθηση.

Καλή πρακτική:

Κάθε μέρα, μετά το σχολείο και ένα λογικό διάστημα μελέτης, να υπάρχει τουλάχιστον 1 ώρα ελεύθερου παιχνιδιού (μέσα ή έξω).

3. Μπορεί ένα παιδί να στοχεύει σε Πρότυπο/Ωνάσειο και να έχει χρόνο και για άθληση;

Φυσικά! Δημιουργήστε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα.

Η άθληση δεν είναι μόνο γυμναστική. Είναι και:

• εκτόνωση,
• πειθαρχία και συνεργασία,
• αντίβαρο στις ώρες καθιστικής ζωής (σχολείο, διάβασμα, οθόνες).

Τι να προσέξετε:

• Να μην μονοπωλεί όλο το απόγευμα (π.χ. 4 φορές την εβδομάδα, αργά το βράδυ).
• Να είναι κάτι που το χαίρεται το παιδί, όχι μόνο οι γονείς.

Χρυσός κανόνας:

1–3 προπονήσεις την εβδομάδα είναι αρκετές στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού. Αν το πρόγραμμα «σφίγγει» υπερβολικά, θα κουραστεί και το παιδί και θα πέσει η σχολική απόδοση.

4. Εξωσχολικές δραστηριότητες: ισορροπία χωρίς υπερφόρτωση

Ξένες γλώσσες, μουσική, τέχνες, ρομποτική, υπολογιστές… οι επιλογές είναι πολλές. Όμως:

• Δεν χρειάζεται το παιδί να κάνει τα πάντα.
• Καλύτερα 1–2 δραστηριότητες που αγαπά και τις προλαβαίνει, παρά 4–5 που τρέχει λαχανιασμένο.

Ρωτήστε τον εαυτό σας:

• Έχει χρόνο να παίξει;
• Έχει χρόνο να βαρεθεί; (ναι, είναι υγιές και αυτό!)
• Ή κάθε μέρα είναι ρολόι: σχολείο, μελέτη, μάθημα, ύπνος;

Αν δεν περισσεύει καθόλου χρόνος, κάτι είναι υπερβολικό.

5. Πόσες ώρες μελέτης είναι φυσιολογικές στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού;

Στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, ο στόχος δεν είναι μόνο να γίνουν οι εργασίες, αλλά:

• να μάθει το παιδί να οργανώνει το διάβασμά του,
• να ζητά βοήθεια όταν δεν καταλαβαίνει,
• να εξασκείται λίγο παραπάνω στα βασικά (Γλώσσα και Μαθηματικά).

Πρακτικά:

Ο συνολικός χρόνος μελέτης, για ένα μέσο παιδί, σπάνια χρειάζεται να ξεπερνά τη 1,5–2 ώρες (εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων).

Αν το διάβασμα ξεπερνά τις 3-4 ώρες ημερησίως, υπάρχει θέμα: είτε η ύλη είναι υπερβολική, είτε το παιδί δυσκολεύεται και χρειάζεται άλλη υποστήριξη, είτε το πρόγραμμα είναι λάθος στημένο.

6. Πότε έχει νόημα να ξεκινήσει η προετοιμασία για Πρότυπα και Ωνάσεια;

Εδώ μπαίνει πολύ άγχος. Αν το παιδί στοχεύει σε Πρότυπο ή Ωνάσειο Γυμνάσιο, δεν σημαίνει ότι πρέπει να ζει σε "προθάλαμο εξετάσεων".

Δ' - Ε' Δημοτικού: Απλή γνωριμία με τις Εξετάσεις

Η γνωριμία αυτή μπορεί να γίνει μέσα από το σχολείο ή εντός της οικογένειας, στον ελεύθερο χρόνο του παιδιού, με κατάλληλα παιχνίδια λογικής, ανάγνωση βιβλίων, όχι μέσα από φροντιστήριο ή ιδιαίτερα μαθήματα.

Αν οι γονείς έχουν κατά νου τις εξετάσεις, μια πιο ήπια, διακριτική εξοικείωση προς το τέλος της Ε' (π.χ. λίγες ασκήσεις τύπου τεστ δεξιοτήτων, ανάγνωση και κριτική ενός βιβλίου κλπ) είναι αρκετή, χωρίς μαραθώνιους μαθημάτων, προσομοιώσεων κλπ.

ΣΤ' Δημοτικού: Ουσιαστική, οργανωμένη προετοιμασία

• Από Σεπτέμβριο έως τις Εξετάσεις.
• Σάββατο ή το μέγιστο 2 απογεύματα την εβδομάδα.
• Στοχευμένη δουλειά σε: κατανόηση κειμένου, μαθηματικά προβλήματα και λογική, εξοικείωση με τη μορφή των Εξετάσεων.

Κρίσιμο:

• Να προστατεύεται ο επαρκής ύπνος,
• να υπάρχουν τουλάχιστον 1–2 απογεύματα χωρίς διάβασμα/φροντιστήριο και
• να μένει χρόνος για άθληση, φίλους και παιχνίδι.

7. Πώς καταλαβαίνω ότι η ισορροπία χάθηκε;

Προσέξτε σημάδια όπως:

• Συνεχής γκρίνια, "δεν προλαβαίνω", "δεν αντέχω άλλο".
• Δυσκολία στον ύπνο, πρωινή κόπωση.
• Πτώση στην όρεξη για δραστηριότητες που παλιότερα αγαπούσε.
• Συχνά σωματικά παράπονα (πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι) χωρίς εμφανή λόγο.
• Φράσεις τύπου "είμαι χαζός/ή", "δεν τα καταφέρνω".

Αν διαπιστώσετε τα παραπάνω, δεν φταίει (μόνο) το σχολείο ή το φροντιστήριο, συνήθως φταίει το σύνολο του φορτίου.

8. Τι θα θυμάται το παιδί σας;

Στο τέλος της ημέρας, το παιδί δεν θα θυμάται μόνο τους βαθμούς ή αν μπήκε στο πρώτο σχολείο της "λίστας". Θα θυμάται:

• αν είχε χρόνο να παίξει,
• αν ένιωθε ότι το εμπιστευόσασταν,
• αν γελούσατε μαζί τα απογεύματα,
• αν το πρόγραμμα του ήταν ανθρώπινο.

Η προετοιμασία για Πρότυπα και Ωνάσεια μπορεί να χωρέσει σε μια ισορροπημένη παιδική ζωή, αρκεί να μην γίνει ο μοναδικός άξονας γύρω από τον οποίο γυρνούν τα πάντα.

Στο τέλος, αυτό που μετράει δεν είναι αν το παιδί μας θα περάσει μια πόρτα "διάσημου" σχολείου, αλλά αν θα διατηρήσει τη χαρά της μάθησης και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.

Ως γονείς, δεν είμαστε προπονητές επιδόσεων, είμαστε οι άνθρωποι που του δείχνουν ότι αξίζει γι' αυτό που είναι, όχι μόνο γι' αυτά που πετυχαίνει.

Αν καταφέρουμε να του προσφέρουμε ένα πρόγραμμα με ρυθμό, χώρο για ανάσα και ουσιαστική στήριξη, τότε έχουμε ήδη πετύχει κάτι πολύ σημαντικότερο από οποιαδήποτε εξέταση:

Έχουμε βοηθήσει το παιδί μας να μεγαλώσει ισορροπημένο, δυνατό και κυρίως χαρούμενο.

Το άρθρο επιμελήθηκε ο Θανάσης Αργουδέλης, εξειδικευμένος Εκπαιδευτικός Σύμβουλος, επικεφαλής της ομάδας του Φροντιστηρίου Πρωτείον, με εξειδίκευση στην προετοιμασία μαθητών Δημοτικού για Πρότυπα & Ωνάσεια Γυμνάσια, με πάρα πολλά χρόνια εμπειρίας και εκατοντάδες επιτυχόντες.